Aristoteles en speculatie

Wat kunnen wij leren van Aristoteles? Een hoop. Hij maakte namelijk 2500 jaar geleden reeds onderscheid tussen economie en chrematistiek. Economie is volgens Aristoteles de kunst om in het onderhoud te voorzien. Onder chremastistiek verstaat hij de kunst om geld te maken.

Anders gezegd, economie beperkt zich tot het verkrijgen van goederen die noodzakelijk zijn voor het leven en voor het huishouden of die nuttig zijn voor de staat, en chrematistiek draait om vermeerdering van geld. Het middel wordt doel. Het streven dat hiermee gepaard gaat is onbegrensd, omdat het doel geen grens heeft. De verwarring tussen deze twee vormen die in elkaar grijpen, heeft ertoe geleid dat vele economen, politici en bankiers het in stand houden en het vermeerderen van het geld tot in het oneindige als het uiteindelijke doel van de economie beschouwen. Ik vraag mij af waarom wij deze simpele les van Aristoteles zijn vergeten. Intellectuele luiheid?

Uit diverse statistieken blijkt  dat een steeds groter gedeelte van de mensheid zich op chrematistiek focust; steeds meer mensen gebruiken geld om financiële producten te kopen en deze later weer te verkopen om op deze manier geld te verdienen. Of eerst te verkopen (dit kan zelfs zonder bezit) en later terug te kopen. Geen enkele behoefte wordt direct bevredigd, het gekochte product wordt niet gebruikt of geconsumeerd. Het doel is enkel om door middel van twee transacties, koop en verkoop, winst te maken uit de bewegingen van de financiële markten. Hoe kan het dat wij op abstracte financiële markten inmiddels veel meer kunnen verdienen dan in de concrete fysieke wereld? Met muisklikken kun je miljoenen verdienen, met broden bakken nauwelijks tientjes. Is dit rechtvaardig? Wist u dat er dagelijks $4.000 miljard wordt verhandeld en dat slechts 2% van dit bedrag te maken heeft met de reële economie?

Aristoteles’ chremastiek lijkt het te hebben gewonnen van economie. Het vermeerderen van het geld, daar gaat het enkel nog om. Ik stel dat de rendementen die op financiële markten behaald worden nergens op gebaseerd zijn. Het is schijnrijkdom. Er wordt geen echte waarde gecreëerd, geen nieuwe of diensten bereiken de samenleving. De meerderheid krijgt niet de beschikking over duurzamere, betere en efficiëntere goederen. En om deze reden is een ander geldsysteem nodig.