De roeping van de mens is mens te zijn

Onlangs kwam ik het volgende citaat van Multatuli (1820 – 1877) tegen:

“De roeping van de mens is mens te zijn. Daarheen moeten leiden: opvoeding, onderwijs, beroepskeuze, zedenleer, wetgeving, godsdienst. Hierin nu ligt, geloof ik, ’n algemene fout, dat men veelal het doel voorbijziet en hoofdzaak maakt van ’t middel. Gesteld dat men als volmaakt mens ter-wereld kwam. Dan zou alle kultus, alle dwang, alle wet overbodig wezen. Ik zeg niet: alle regel. Integendeel. Absentie van behoefte aan wet, is juist ’n kenmerk van regel en orde. Maar de onvolmaaktheid die we dagelijks waarnemen in onszelf – en in alles – mag niet leiden tot toepassing van middelen, anders of meer dan juist nodig zijn ter bereiking van het doel.”

Dit citaat mijn hersens geprikkeld. Anno 2012 constateer ik dat geld op hele grote schaal als een doel in plaats van een middel wordt gezien. Wij hebben hoofdzaak van het middel geld gemaakt en daardoor zien wij het doel – zoiets als gelukkig leven – over het hoofd. De afgelopen decennia is steeds meer in het teken van geld verdienen komen te staan. Politici kakelen over economische groei, bestuurders over winstmaximalisatie. We dwalen steeds verder af.

Overdrijf ik indien ik stel dat de roeping van de mens tegenwoordig geld verdienen is? Zelfs het onderwijssysteem staat anno 2012 immers in het teken van de arbeidsmarkt. Ik ben niet opgeleid om een gelukkig leven te leiden, maar om een goedbetaalde baan te krijgen. Het vermeend succes dat we nastreven wordt in geld uitgedrukt. Daarnaast beschermen wetten bedrijven tegenwoordig vaak beter dan individuen. Niets lijkt het geld te kunnen stoppen. Ik stel dat wij door deze focus op geld niet in staat zijn onze onvolmaaktheid te bedwingen. Ook ik niet. Het is tijd om naar Multatuli te luisteren. Dus nogmaals, de roeping van de mens is mens zijn. Dit betekent dat wij mens- en natuurwaarden boven financiële waarden dienen te plaatsen. Het kan anders.