Ik werd getipt op de documentaire I am van filmregisseur Tom Shadyac. Via deze link is hij te bekijken (met Hebreeuwse ondertiteling…). Shadyac is bekend van onder andere The Nutty Professor en Liar Liar. Na een fietsongeluk in 2007 is hij een compleet andere weg ingeslagen. Hij realiseerde zich dat hij leefde in een wereld vol leugens, vol misvattingen en is op zoek gegaan naar een nieuw wereldbeeld. I am is het resultaat.
Twee vragen staan centraal in deze documentaire: What’s Wrong With the World? en What Can We Do About it? Het heersende materialistische mechanische wereldbeeld wordt door diverse filosofen, wetenschappers en religieuze leiders heftig bekritiseerd. Mensen zijn veel meer dan zelfingenomen concurrerende machines. Wij veronderstellen momenteel vaak ten onrechte dat geluk en rijkdom synoniemen zijn. Hierdoor is de economie een monster geworden, zijn wij de markt gaan zien we als een zelfstandig ding en scheiden wij voortdurend de mens en de natuur.
Shadyac laat zien dat in inheemse gemeenschappen coöperatie wordt gewaardeerd en competitie wordt gezien als een ziekte. Op heldere wijze legt hij uit dat Darwin verkeerd is geïnterpreteerd. Darwin stelde dat sympathie het belangrijkste kenmerk van de mens is. De basis van de natuur is dan ook niet concurrentie, maar coöperatie en democratie. Het lijkt er sterk op dat de mensheid de eigen natuur verkeerd begrepen heeft en dat dit het probleem van onze tijd is. Onderlinge verbondenheid is niet alleen iets spiritueels, maar inmiddels ook een wetenschappelijk feit. We are all one. Eenheid bestaat. Wetenschap en oude religies wijzen anno 2012 dezelfde kant op.
Het vergaren van eigendom buiten de eigen behoefte is volgens Shadyac lange tijd in de menselijke geschiedenis gezien als een mentale ziekte. Niets in de natuur neemt meer dan het nodig heeft. Alleen moderne mensen doen dit. In het lichaam noemen we cellen die te veel nemen kanker. Shadyac noemt zijn documentaire zelfs the story of mental illness; privé bezit van vliegtuigen en kolossale huizen te midden van armoede en honger is een ziekte. Wat Shadyac’s verhaal sterk maakt, is dat hij zijn eigen mansion verkocht heeft en veel geld heeft weggegeven. Hij leeft zijn woorden. Dat is praktische filosofie. I am is dan ook een prachtige titel. Check it.
Martijn Jeroen van der Linden 