De menselijke drang naar ‘meer’

Vorige week stuurde ik alle leden van de Dutch Sustainable Growth Coalition een brief. Gisteren werd ik door een meneer van VNO-NCW gebeld die reageerde namens de DSGC. Hij vertelde mij dat meerdere CEO’s mijn brief over duurzame economische groei met interesse hebben gelezen en met elkaar over de inhoud hebben gesproken. Telefonisch hebben wij enkele dilemma’s besproken. Met name het transitiepad en de menselijke drang naar ‘meer’ zijn lastige punten. Anders gezegd, waar moeten wij beginnen? En wil de mens altijd meer?

Van gedachten wisselen over deze onderwerpen is belangrijk, omdat wij een nieuw economisch paradigma dienen te realiseren en het steeds duidelijk wordt dat het een bedrieglijk is te stellen dat ieder mens altijd meer kan krijgen op een aarde met beperkte hulpbronnen, met beperkte vierkante meters en beperkte natuurlijke regeneratiesnelheden. In mijn ogen falen democratieën op nationaal niveau momenteel, omdat politici geen ideeën kunnen opperen die mensen welvaart kosten. Zij die stellen dat er grenzen zijn worden simpelweg niet gekozen, omdat niemand deze waarheid wil horen. Het lijkt onmogelijk zowel de lange termijn van de mensheid, het algemeen belang, te beschermen als de eigen herverkiezing, het eigenbelang, te verdedigen binnen de huidige democratie en het huidige economisch paradigma.

Niet alleen politici, maar ook ik, de hedge fund manager met een bonus van 100 miljoen dollar, de advocaat met een uurloon van 1000 pond en de CEO met een inkomen van 1.000.000 euro, allemaal zijn wij gevangenen door de heersende kapitalistische geldlogica van ‘meer’. Wij moeten allemaal onmogelijke keuzes maken. CEO’s dienen een afweging te maken tussen het korte termijn voortbestaan van het bedrijf en de lange termijn van de mensheid. Bedrijven die op korte termijn niet winstgevend zijn, gaan immers failliet. De toekomst van het mensheid is daarentegen niet in geld uit te drukken en daarom moeten CEO’s blijven acteren alsof de toekomst van hun kleinkinderen waardeloos is. Ergens moeten wij de moed hebben te breken met het huidige economisch systeem. Ergens dienen wij grenzen te stellen. Ooit moeten wij kiezen voor de lange termijn en het algemeen belang. Dit realiseren steeds meer mensen zich.

Voorlopig kiezen CEO’s en politici echter voor korte termijn winsten: winstmaximalisatie en economische groei. Ik  heb geregeld het gevoel in een theater te leven waar eenieder zijn rol speelt en het systeem het script schrijft. Economische berekeningen als Return on Investment en Net Present Value waarderen vandaag structureel boven morgen en iedereen zit gevangen in deze onlogica. Op lange termijn is dit echter onmogelijk. De korte termijn kan immers niet eeuwig zwaarder tellen dan de lange termijn. Dat is eenvoudig te begrijpen, maar omdat iedereen mee moet blijven spelen dreigt een tragedy of the commons op wereldschaal.

Het zullen individuen moeten zijn die het roer omgooien, die nieuwe wegen bewandelen, ander economische modellen implementeren, duurzamere levensstijlen ontwikkelen en ‘meer’ herdefiniëren. Ieder mens – en dus ook CEO’s en politici – kan het goede voorbeeld geven door zelf te gaan streven naar bijvoorbeeld meer wijsheid, meer vrije tijd, meer vriendschappen en meer geluk. Be the change you want to see in this world. Het kan anders.