Er gebeurt een hoop. Vorige week bood ik samen met theatergroep de Verleiders, Ad Broere en Ons Geld Collega’s Luuk de Waal Malefijt en Edgar Wortmann namens ruim 113.000 ondertekenaars het burgerinitiatief Ons Geld aan in Den Haag. Bovenstaande foto is op zichzelf al een resultaat (vrouwen zijn meer dan welkom zich aan te sluiten). De officiële tekst van het burgerinitiatief is geschreven door Edgar Wortmann en kan ik eenieder aanraden. Daarnaast zijn er vorige week drie stukken van mij gepubliceerd: De noodzakelijke transitie van de financiële sector (met Jan Rotmans op Follow the Money); Het mensbeeld in de economie kantelt (met Esther Somers op duurzaamnieuws); en een interview getiteld Geldschepping is een publiek taak (op Down to Earth).
Volgens mij komt er steeds meer ruimte voor nieuw economisch denken en heikele onderwerpen als monetaire hervorming. Als initiatiefnemers van het burgerinitiatief willen we vooral het maatschappelijk gesprek over de toekomst van geld en krediet aanwakkeren. Dit is hard nodig want deregulering, globalisering, de ideologie van winstmaximalisatie en digitalisering hebben geld, krediet en de financiële sector de afgelopen vier decennia doen ontsporen. Krediet en geld zijn tegenwoordig extreem mobiel. Hierdoor zijn toezichthouders, ondanks steeds complexere wetgeving, niet in staat traditioneel bankieren en schaduwbankieren (de creatie van geld uit krediet buiten de traditionele banksector) aan banden te leggen. We zullen ons denkkader moeten verbreden om tot werkelijke oplossingen te komen.
Wat mij betreft zijn de voorstellen tot monetaire hervorming een stap in de juiste richting maar zeker geen eindpunt. Er zijn steeds meer parktische bottom up initiatieven en boeken die laten zien hoe geld anders kan worden ingericht. Zo legt Jonathan McMillan in het boek The End of Banking – Money, Credit and the Digital Revolution (2014) helder uit wat er naast monetaire hervorming dient te gebeuren en hoe ICT en digitalisering gebruikt kunnen worden om voorbij bankieren te gaan (in de zin van de creatie van geld uit krediet). Marktliquiditeit kan in een digitaal tijdperk contractliquiditeit vervangen. In lijn met de voorstellen tot monetaire hervorming stelt McMillan dat geld tot het publieke domein en krediet tot het private domein, ofwel de markt, behoort. Om deze splitsing in te richten dienen accounting regels en monetaire sturingsinstrumenten heroverwogen en opnieuw ingericht te worden. Kortom, de ideeën worden steeds concreter en praktijk en theorie komen steeds dichter bij elkaar.
De komende tijd zal ik mij voornamelijk focussen op mijn proefschrift en er staan nog een paar optredens gepland. Kom gerust een keer luisteren en meedenken.
7 mei, Studium Generale, Delft, lunchlezing Money, Credit, and Banking
11 mei, Studium Generalen Delft, lunchlezing Money, Credit, and Banking
17 mei, Meijs op zondag, Breda, talkshow
20 mei, Studievereniging BSKA, Amsterdam, gesprek over economie en filosofie
29 mei, De Balie, Amsterdam, Geldschepping: de mythes, de feiten en de alternatieven
15 juni, De Catacomben, Den Haag, gesprek met Ad Broere
22 juni, academiegebouw Universiteit Utrecht, conferentie Geld dat werkt
26 juni, Pauluskerk, Rotterdam, Symposium ‘Ondersteboven!’ Naar een economie voor ons allen
Martijn Jeroen van der Linden 
Wat bedoel je met “marktliquiditeit” en “contractliquiditeit”?
Contractliquiditeit bieden banken. Ze wisselen bank deposito’s altijd tegen at par om tegen cash. Marktliquiditeit is het verkopen van een financieel product (bijv krediet) voor geld. In een digitale wereld zouden we 1 vorm van geld kunnen hanteren ipv 2, en contractliquiditeit vervangen door marktliquiditeit. Beste groet Martijn
Ik zou best best aan willen sluiten ware het niet dat ik de verantwoordelijkheden van private banken overhevelen naar de overheid niet als levensvatbaar/visie zie. Mijn inziens wordt de maatschappelijke betrokkenheid van mensen met elkaar alleen gecreëerd door gezamenlijk verantwoordelijk te zijn voor iets. Ik zou dit graag besproken zien in het debat op 29 mei over geldschepping in de Balie:
Verantwoordelijkheden van private banken over te hevelen naar de BURGERS (banken in burgereigendom).
Bedankt voor jullie initiatief en informatievoorziening aan de burgers om in ieder geval de bestaande structuren te doorbreken.
Succes!
Goed punt. De vraag is uiteraard hoe je de overheid ziet. Als iets van de burgers, of iets wat totaal is losgezongen van de samenleving. Een door burgers aangestuurd systeem heeft ook mijn voorkeur, de grote vraag is hoe dit in de praktijk georganiseerd kan worden. Beste groet MJ
Bedankt voor je antwoord. Ja klopt, dat ligt aan de definitie die ieder hanteert. Het is inderdaad wel heel praktisch een woord gelijk te definiëren. De overheid behoort feitelijk de burgers te zijn. Momenteel bestaat de overheid als een afgescheiden iets, waarbij er een kloof is tussen ‘demos’ (volk) en ‘kratos’ (regering) als gevolg van een traditie van representatieve democratie. Eén van de dingen om deze kloof op te lossen is (zelf)onderwijs – zoals jullie bijvoorbeeld geven – over hoe (financiële) systemen functioneren in deze wereld.
Gaaf dat je ook een door alle burgers aangestuurd/geleid banksysteem voorstaat. Fijn überhaupt dat zulks gewaarzijn geboren wordt op aarde! Hoe dit in de praktijk te organiseren heb ik wel een aantal ideeën over. Eén ding wat ik zag en al wel kan delen toen ik gisteren dit zo allemaal bekeek, is dat een private bank eerst in overheidshanden gebracht kan worden – te beginnen met één (bijvoorbeeld de Triodosbank om maar een ideële bank te noemen) – om vervolgens door de regering aan de burgers gegeven te worden, dus wat jullie zeggen eigenlijk als tussenstap van de transformatie naar het bankwezen in burgerhanden.
Dus als de paradigmaverschuiving op een gegeven moment zover is wat betreft burgergestuurde banksystemen kunnen we wellicht overleg plegen. Het beste voor iedereen, SJ
Met veel plezier lees ik tussen de regels onder meer dat jullie de oplossing zoeken bij de vraag wie de ‘eigenaar’ van de bank moet zijn. Er is een derde optie.
1) Ik stel voor om het eigendom van een bank bij de bank zelf te leggen. Dat wil zeggen: het eigen vermogen van een bank is voortaan van de bank zelf, dus niet langer (ook) van de private of publieke aandeelhouders. Ik zet dit nog wat ruimer aan als grondbeginsel: het eigen vermogen van elke organisatie of rechtspersoon is voortaan uitsluitend van die rechtspersoon zelf, dus niet langer (ook) van de private of publieke aandeelhouders. Dat verlost de samenleving van een hoop corrumperende krachten: alsmaar cumulerend privaat vermogen (Piketty), onverantwoorde afgedwongen dividendniveaus, lucratieve (slaven)handel in rechtspersonen, koersmanipulaties etc.
2) Het eigendomsvraagstuk staat q.q. los van het besturingsvraagstuk. Sturing van het complexe banksysteem zou ik niet graag toevertrouwen aan de overheid/regering noch aan goedbedoelende burgers. Vooropgesteld dat ‘banksysteem’ het gehele bancaire stelsel inclusief centrale bank en bankbedrijven omvat. In dat geval stel ik voor om de maatschappelijke taakopdracht van banken radicaal te saneren en opnieuw te funderen, en pas op basis daarvan over te gaan tot inrichting van de bijpassende sturing. Bijvoorbeeld: a) verzelfstandiging van het gehele betalingsverkeer, b) complete scheiding tussen verzekeringsbedrijf en bankbedrijf, c) complete scheiding tussen risicomijdende kredietverlening en risicodragende vermogensverschaffing, d) alle banken terugtrimmen tot hun corebusiness ofwel structureel beperken tot dienstverlening op het gebied van sparen & lenen/kredietverlening.
Sturing is in mijn beeld geen enkelvoudige aangelegenheid.
3) De financiële sturing. Het is buitengewoon ongezond als een regering invloed kan hebben op geldstromen en geldvolumina. Dus overheid: handen af van de bancaire financiën! Het ministerie van Financiën dient zich m.i. te beperken tot de financiën van de Nederlandse overheid. Financiële aspecten van het banksysteem inclusief het monetaire beleid zou ik in handen willen leggen van uitsluitend de top van het bedrijfsleven. Ook omdat de facto de ‘reële geldschepping’ in het bedrijfsleven plaatsvindt, niet bij de banken. Banken creëren slechts de mogelijkheid daartoe door hun kredietverlening, ofwel dit is niet meer dan potentiële geldschepping. Maar pas bij feitelijke winstvorming door het bedrijfsleven wordt de geldschepping manifest, niet eerder. Immers, naar mate een krediet/lening wordt terugbetaald, wordt met dezelfde mate de potentiële geldschepping van de bank weer teniet gedaan. Het geld wat echt overblijft, de winst, is het daadwerkelijk geschapen geld. De financiële sturing van de bankbedrijven zou ik in handen willen leggen van vertegenwoordigers van het desbetreffende lokale of regionale bedrijfsleven.
4) De juridische sturing. Juridische aspecten van het banksysteem en van de bankbedrijven zou ik wél in handen willen leggen van de overheid. Rechtsvraagstukken behoeven een ‘onafhankelijke derde’, in dit geval de overheid. Waarbij overheid en regering in mijn beeld niet hetzelfde is. Onze overheden worden m.i. gecorrumpeerd door onze regering, ons landsbestuur. Nederland is geen democratie, maar een partijencratie die de demos listig om de politieke tuin leidt om daarmee hun eigen ideologisch getint machtsspel te kunnen continueren. Dat kan best anders…zo niet zonder.
5) De interne organisatorische sturing van elke organisatie, ook die van de banken, zou ik willen leggen bij de desbetreffende bedrijfsleiding.
6) De extern-gerichte sturing van elke organisatie zou ik in handen willen leggen van een bestuur waarin alle stakeholders zijn vertegenwoordigd: bedrijfstak, de eigen ondernemer(s), de eigen medewerkers, afnemers, overheid. Daarin is voor aandeelhouders dus geen plaats.
7) Dat laatste houdt in, dat elke organisatie -inclusief banken- op andere wijze dan nu aan hun ‘eigen vermogen’ moeten komen. Op dit punt aangeland verwijs ik graag naar mijn recent verschenen boek ‘Kapitalisme 3.’
Tot zover voor nu.
Met vriendelijke groet,
Herman Gels