Afgelopen woensdag kreeg ik bij de Nacht van de Nieuwe Macht het nieuwe boek van Jan Rotmans. Inmiddels heb ik het gelezen en een recensie geschreven. Deze recensie is op globalinfo.nl en duurzaamnieuws.nl verschenen en vindt u ook hieronder.
In het oog van de orkaan is de titel van het nieuwe boek van Jan Rotmans. Dit boek leest ondanks wat herhalingen en een niet altijd even heldere structuur gemakkelijk weg en biedt handvatten voor de transitie naar duurzaamheid. De vele voorbeelden laten zien dat het anders kan en dat er al een groep in Nederland is die werkt vanuit andere waarden. Tevens wordt duidelijk dat de schrijver zelf radicaliseert.
Volgens Rotmans verdwijnen oude waarden en ontstaan nieuwe waarden in tijden van transitie. Op dit moment leven we in een kantelfase. Zo’n fase wordt gekenmerkt door crisis, instabiliteit, chaos en turbulentie. De huidige instabiele kantelperiode is een voorbode voor een lange periode van crises. Na de financieel-economische crises beginnen de echte ecologische crisis rondom grondstoffen, energie en klimaat. Deze stapeling van crises noemt Rotmans een zegen. Het zet de deuren open voor een radicale verandering naar een werkelijk duurzame samenleving. Crisis zijn een ideale voedingsbodem voor transities.
Veel mensen staan nu nog in het oog van de orkaan (vandaar de titel). Dit zal de komende tijd veranderen; steeds meer mensen zullen volgens Rotmans uit het oog stappen en de storm in alle hevigheid ervaren. Het komende decennium wordt een heftige periode, waarin krachten en tegenkrachten zich gaan mobiliseren. Rotmans voorspelt dat de nieuwe orde van onderop in alle hevigheid zal botsten met de bestaande orde van bovenaf. De spanningen zullen tot zeker 2020 hoog oplopen. Maar uiteindelijk zal de decentrale beweing een eigen regime gaan vormen en het pleit in zijn voordeel beslechten. Dat betekent niets minder dan een machtswisseling, en een verschuiving van de macht van de overheid naar de burger.
Rotmans heeft als hoogleraar transitiekunde vele transities bestudeerd. Dat maakt dit boek interessant. Hij geeft een aantal voorwaarden voor geslaagde transities: er moeten voldoende meekoppelende autonome trends, genoeg maatschappelijke druk op het regime, aandrang tot interne verandering en voldoende innovatieruimte zijn. Een transitie duurt circa twee generaties en verloopt beurtelings schoksgewijs en geleidelijk. In dit boek behandelt Rotmans verschillende sectoren; de gezondheidszorg, voedsel, gebiedsontwikkeling en energievoorziening. Gedegen legt hij uit waarom deze sectoren een crisis beleven. Zij conclusies zijn keihard. Ten aanzien van de zorg stelt hij: