Martijn Jeroen van der Linden Filosofie, Kunst

Zelfonderzoek

Portret MJvdL

Bovenstaand een portret van mij geschilderd door mijn broertje Roel van der Linden. Dit is een zijweg in zijn oeuvre van zelfportretten. Roel heeft al honderden, zo niet duizenden zelfportretten geschilderd. Zelfportretten zijn een instrument voor zelfonderzoek; zij bieden de mogelijkheid objectief naar jezelf te kijken.

Roel kijkt al jaren naar zichzelf, niet per se in de letterlijke zin, hij onderzoekt zijn motieven. Hij vraagt zich af waarom hij doet. In zijn geval schilderen. Hij vraagt zich dus af waarom hij schildert. Hij schreef onlangs:

“Hoe meer ik bezig ben met schilderen, hoe meer schilder ik word, hoe meer ik mijzelf ga vereenzelvigen met de schilderkunst. Al kan ik puur theoretisch niet meer of minder schilder zijn, ik ben me in ieder geval meer bewust dat ik schilder en wat dat betekent. Door het observeren van mezelf ten opzichte van de schilderkunst kan ik een voorlopige conclusie trekken; ik schilder uiteindelijk zonder reden; ik schilder om het schilderen. Maar er zijn wel natuurlijke noodzakelijkheden: ik wil/moet gezien worden om te kunnen overleven, om mezelf en mijn schilderijen te kunnen voortplanten. Er lijkt dus een soort biologische noodzaak (doel) te bestaan: voortplanting. In feite is dit logisch, mijn schilderijen komen voort uit de schilderkunst en ik wil op mijn beurt de schilderkunst beïnvloeden met mijn schilderijen, daaruit volgt de voortplanting van de schilderijen. De kans mezelf voort te planten wordt ook vergroot door een toenemende macht van mijn schilderijen en de daarbij behorende toename van macht voor de schilder. Meer macht betekent meer voortplantingskansen. Waarom dat uiteindelijk allemaal is, is een raadsel en niet te begrijpen, er lijkt geen doel te zijn anders dan ‘bestaan’. Dit geldt voor zowel de schilderijen als voor de schilder. Het doel van het leven is het leven zelf. Dit alles schilder ik, inclusief twijfels.”

Roel zelfportret

Schilderen lijkt op filosofie. Socrates zijn lijfspreuk was “γνῶθι σεαυτόν”. Ofwel “ken uzelf”. Ruim 2400 jaar geleden spoorde hij zijn stadgenoten aan tot zelfonderzoek en moedigde hij hen aan tot het verbeteren van hun innerlijk. Socrates bleef hen bestoken met vragen om hen hun eigen onwetendheid te laten inzien. Hij stelde:

“Een niet onderzocht leven is niet de moeite waard geleefd te worden.”

Ook in onze tijd is zelfonderzoek nodig. Door zelfonderzoek leren we dat we onszelf nooit helemaal kunnen kennen. Wijzelf en onze omgeving veranderen namelijk constant. Ik denk dat juist door jezelf te schilderen of te tekenen en over het ‘ik’ te filosoferen, een mens zichzelf kan overstijgen. Juist door een zelfportret kan de eenheid van het leven duidelijk worden. Juist door zelfanalyse blijkt dat het ‘ik’ een deel van het geheel is. Juist door zelfonderzoek kom je erachter dat je niet het middelpunt van de wereld bent, maar een onderdeel. Kortom, laten we onszelf onderzoeken en onszelf vooral niet te serieus nemen. Pas dan verandert ons wereldbeeld en daarmee de wereld…

Martijn Jeroen van der Linden Filosofie

Philosophy Works

A few years ago I attended a course in practical philosophy in London. Each student of the School of Economic Science received the booklet Philosophy Works. A couple of times a year I still read the booklet. The ambitious purpose of Philosophy Works is to provide the reader with tools to allow him/ her to begin the process of self-discovery. It is a guide for a day-by-day process of transformation.  The main statement:

“Wisdom arises from experience rather than information.” 

I liked the course because all students were encouraged to experiment, to apply wisdom in daily life, to share experiences  and to discuss the results with others. Socrates already said an unexamined life is not worth living. For the most of us it was the first time to live philosophy. We were all normal human being, we came from at least 15 different countries, we were all different, nobody had a philosophical background, we were just interested in wisdom, we wanted to consider the direction and meaning of our lives. The course and the booklet gave us some direction.

There are a lot of great quotes and lessons in Philosophy Works, I will mention three that have touched me most:

“What does it mean to remain true to yourself? Take a note on one particular day of the mental and emotional changes that take place. Constantly return to that which remains constant, and from a state of stillness observe all the changes in the heart and mind.” 

“Work on self-knowledge is work on being. Give yourself time to simply be rather than desperately trying to become something else.”

“There is a difference between reason and justification. Don’t try to use reason to justify the unreasonable.” 

I do think practical philosophy can guide change in the world. Gandhi, Socrates and Martin L. King are great examples of practical philosophers. In fact we should all become practical philosophers….  How do you become a philosopher? Just start, just experiment, just bring wisdom into practice.

Martijn Jeroen van der Linden Filosofie

The Road to Freedom

The Road to Freedom is een goede – realistische – documentaire over Mahatma Gandhi (1869 – 1948). Helder wordt aangetoond dat zijn ideeën absoluut niet zijn gerealiseerd. Feitelijk heeft Gandhi gefaald; slechts zijn gedachten hebben de wereld veroverd.

Wat wilde Gandhi? Vrijheid, non violence, eenheid en lokale economieën. Gandhi vond dat Brits-Indië vrijheid moest verdienen. Pas indien gelijkheid van alle mensen en religieuze eenheid binnen Brits-Indië bereikt zouden zijn, zou onafhankelijkheid verdiend zijn. Op economische gebied pleitte hij voor regionale zelfvoorzienende economieën. Gandhi protesteerde altijd geweldloos om zijn doelen te bereiken.

Is Gandhi geslaagd? Onafhankelijkheid van Groot-Brittannië is gelukt, maar dit is gepaard gegaan met grof geweld en de splitsing van Brits-Indië in India en Pakistan. Hindoes en Moslims kregen beide een eigen staat. Precies wat Gandhi niet wilde is gebeurd. Ook heeft hij anderen niet kunnen overtuigen van zijn economische ideeën: India is de weg industrialisatie ingeslagen. Volgens Gandhi is dit geen vooruitgang.

Toch zijn er veel dingen waardoor mensen Gandhi als een voorbeeld zien. Hij geloofde in de kracht van het individu om verandering te realiseren. Hij zei ooit:

“Zoals opgeslagen warmte kan worden omgezet in energie, kan woede die beheerst wordt worden omgezet in een kracht die de wereld kan bewegen.”

Daarnaast geloofde hij in waarheid.  Hij zei:

“De spreuk ‘Waarheid is God’ prefereer ik  boven ‘God is Waarheid’. Want velen zijn vermoord in de naam van God, maar niemand is ooit vermoord in de naam van de waarheid.”

Of dit helemaal waar is betwijfel ik. Volgens mij is Socrates vermoord, omdat hij naar waarheid zocht. Ik vind Socrates en Gandhi lijken op elkaar; zij leefden beide hun eigen filosofie. Allebei streefden zij naar meesterschap over het zelf. Beiden waren praktisch filosofen, levenskunstenaars, morele kompassen, voorbeelden voor andere mensen. Gandhi stopte tijdens zijn leven meermaals religieus geweld door te gaan vasten en redde op deze manier vele levens. Toen hij werd vermoord, voelde iedereen zich verantwoordelijk. Het was een brute dood zoals hij waarschijnlijk gewenst had.

Indien je meer over Gandhi wilt weten, bekijk de documentaire The Road to Freedom of lees het blog Een paar lessen van Gandhi.

Martijn Jeroen van der Linden Economie, Filosofie

We hebben meer Socratessen nodig

Wij leven in een wereld waarin wij verplicht worden positief te zijn. Sterker nog, zaken in twijfel trekken wordt gezien als negatief. Karl Popper stelde:

“Optimism is a moral duty.”

Tegenwoordig is onze positiviteit doorgeslagen en hierdoor gaan wij keer op keer de fout in, vooral in het bedrijfsleven. Enron, Madoff, subprime mortgages, Liborgate, vastgoedfraude, allemaal voorbeelden van het blind accepteren van de situatie. Niemand stelde vragen. Iedereen volgde. Niemand wil de sfeer bederven door te vragen: ‘Hoezo is dit goed? Is dit rechtvaardig?’ Niemand zei: ‘Dit is schandalig! Kappen!’

Wij hebben meer Socratessen nodig om dit patroon te doorbreken. Meer vragenstellers. Meer onderzoekers. Meer twijfelaars. Socrates zei:

“Een leven dat niet wordt onderzocht is de moeite van het leven niet waard.”

Onderstaand filmpje legt helder uit dat zowel het communisme als het kapitalisme de neiging hebben te positief te zijn. Ook de financiële crisis is het resultaat van verplicht optimisme. Mensen die vraagtekens zetten bij de constante stijging van de huizenprijzen werden voor de crisis genegeerd of zelfs ontslagen. Jarenlang ontvingen bankiers premies, profiteerden de kopers van de – tijdelijke – stijging van de huizenprijzen, behaalden handige handelaren winsten door de slechte hypotheken te verpakken, een mooi verhaal te bedenken en de pakketten door te verkopen. Iedereen imiteerde. Iedereen gebruikte verkeerde modellen met onjuiste aannames. Iedereen geloofde in onrealistische groei.

Opvallend genoeg leren wij niets. Nog steeds prediken nagenoeg alle politici en beleidseconomen economische groei, terwijl oneindige groei op een eindige planeet onmogelijk is. Dit dogma is alleen te doorbreken door vragen te stellen. Dit is niet negatief, maar realistisch.

Martijn Jeroen van der Linden Filosofie

Examined life

This documentary is a nice introduction to philosophy. It starts with a quote:

“An unexamined life is not worth living.”

Socrates said this at his trial and Plato quotes him. About 2400 years ago Socrates was on trial for encouraging the youth to challenge the accepted beliefs of the time and impiety. He wanted people to think for themselves. The sentence was death, but the Athens gave Socrates the option to suggest an alternative punishment. He could choose to live in prison or exile to avoid death. Socrates believed that these alternatives would rob him of the only thing that made life useful: examining the world around him. Without his examined life there was no point in living. So he suggested that Athens reward him for his service to society. No succes. Socrates was ultimately sentenced to death by drinking a hemlock-based liquid.

Nowadays we don’t have to choose between an examined life and death. But we can’t be lazy, we have to examine life if we want to develop a better society. This documentary gives a nice overview of contemporary philosophers. It encourages thinking. Check it!