Mark Rutte wil werken belonen kopt de Telegraaf vandaag. D66 pleitte onlangs voor een herinvoering van de 40-urige werkweek. Liberalen zijn de weg kwijt: hun opvatting van vrijheid is scheef, ouderwets en eigenlijk helemaal niet liberaal. Hun vrijheid is zelfs gevaarlijk. Overconsumptie is anno 2012 namelijk een serieus probleem.
Weet u dat het vandaag Earth Overshoot Day is? Vandaag is de dag dat de mensheid wereldwijd net zoveel van de Aardse grondstoffen, voedingswaren, en dergelijke heeft opgebruikt als wat de Aarde in één jaar tijd kan genereren. Dit betekent dat we de rest van 2012 op de pof leven, ten koste van jongeren en volgende generaties. Meer informatie is te vinden op de website van het Global Footprint Network.
In plaats van meer werken en meer geld, zouden liberalen moeten streven naar minder werken en meer vrije tijd. Naar een andere vorm van vrijheid dus. Rutte en Pechtold zouden de Nederlandse bevolking moeten vertellen dat onze hedendaagse overactiviteit leidt tot de uitputting van de natuurlijke hulpbronnen, tot continue schaarste, tot onduurzaamheid en dat indien de gehele mensheid maximaal produceert, de aarde ontploft. Het is niet overdreven te stellen dat wij – de mensheid – dienen te kalmeren om te overleven. Helaas zijn wij – en met name liberalen – te angstig om toe te geven dat wij op het verkeerde spoor zitten en dat business as usual geen optie meer is. Liberalen durven niet van richting te veranderen en te kiezen voor meer vrije tijd; zij zijn star, dogmatisch en conservatief; zij zijn schijnliberalen.
Het lijkt mij logisch dat dankzij wetenschap en techniek hard werken veel minder nodig is dan vroeger. Dit is goed nieuws: het betekent dat wij veel vrije tijd kunnen hebben. Vele filosofen uit het verleden zoals Socrates, Spinoza, Lao Tse, Boeddha, Confucius, Krishnamurti, Schopenhauer, Nietzsche en zelfs Adam Smith zagen een vorm van rust al als hoogste goed in het leven. Een pleidooi voor minder werken is dus niets nieuwss
Twee voorspellingen. In 1930 schreef econonoom John Maynard Keynes een essay met de titel Economic possibilities for our grandchildren. Hij dacht dat mensen door de stijging van de productiviteit tegen het eind van de 20e eeuw nog maar twee dagen per week zouden werken en dat de menselijke soort geen schaarste meer zou kennen door de technologische vooruitgang. Hij verwachtte dat de voordelen van productiviteit zouden worden omgezet in meer vrije tijd. Twee jaar later schreef Bertrand Russel het essay In Praise of Idleness waarin hij stelt dat er veel te veel werk in de wereld gedaan is, dat er enorme schade is veroorzaakt door de overtuiging dat werk deugdzaam is en dat wat moet worden gepredikt in de moderne industriële landen heel anders is dan wat er altijd gepredikt. Hij vroeg zich hardop af hoe mensen een dag dienen in te vullen indien mensen nog maar 4 van de 24 uur werken. Zijn voorspelling was een explosie van wetenschap, filosofie, kunst en goede ideeën indien alle mensen minder zouden werken.
Doorgaan met het lezen van “Het liberale dwaalspoor”
Martijn Jeroen van der Linden 