Geachte heren Balkenende, Polman, van Boxmeer, van Houten, Sijbesma, Büchner, Hartman, ’t Hart, Voser, Jongstra en Wientjes,
in uw brief aan de formateurs pleit u, de Dutch Sustainable Growth Coalition, voor veel zinnige zaken, toch heeft de inhoud mij verbaasd. Ik zal trachten toe te lichten waarom. U pleit in deze brief voor substantiële duurzame economische groei; ik vraag mij echter stellig af of economische groei anno 2012 überhaupt nog duurzaam kan zijn. Een constant groeiende circulaire economie is een contradictio in terminis: de hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen op aarde is en blijft beperkt en de eerste kringloop is logischerwijs net zoveel waard als de volgende kringloop. Iets wat altijd groeit lijkt mij per definitie niet duurzaam. Ofwel, groei kan niet de maatstaf zijn om duurzaamheid – stabiliteit – te bereiken. Wij zullen dus van richting moeten veranderen. Politici in welvarende landen dienen in de 21ste eeuw niet langer economisch groei na te streven; zij moeten een veilige steady state realiseren, ecologische grenzen accepteren, werk en welvaart verdelen en welzijn vergroten.
In mijn ogen maakt u in uw pleidooi dezelfde denkfout die ook ten grondslag aan de financiële crisis ligt: door te prediken voor beleid gericht op economische groei maakt u van geld een doel, terwijl geld een middel is. Wij kunnen in Nederland beter gaan denken via een logica waarin tijd en ruimte (ofwel natuurlijke regeneratiesnelheden en natuurwetten) doorslaggevend zijn. Wij, de Nederlanders, de wereldgemeenschap, kunnen beter niet meer vissen vangen dan er geboren en volwassen worden, meer bomen kappen dan er nieuw groeien, et cetera. Het huidige geldsysteem kan deze logica niet ondersteunen, omdat zaken als Return on Investment en Net Present Value de korte termijn voortdurend belangrijker maken dan de middellange en lange termijn. Het huidige geldsysteem met zijn drang naar economische groei en financieel rendement zal ons dan ook niet bij duurzaamheid brengen. Het is hoog tijd dat wij waardesystemen en business modellen gaan ontwikkelen en implementeren die niet gebaseerd zijn op winstmaximalisatie, maar die mens- en natuurwaarden voorop stellen.
Momenteel kan ik niet anders dan concluderen dat de multinationals van met name de heer Voser en de heer Hartman niet voldoen aan sustainable development. De core business van de multinationals waaraan zij leidinggeven zal moeten wijzigen om te blijven bestaan in een circulaire economie. Tevens vraag ik mij af wat de rol van multinationals in een circulaire economie is; doorgaans is lokaal en regionaal produceren immers veel duurzamer, omdat korte productketens tijd, materie en energie besparen. Waarschijnlijk draagt u dan ook het meest bij aan de transitie naar een circulaire economie door plannen te maken hoe u binnen uw bedrijven besluitvorming en processen gaat democratiseren en decentraliseren, en hoe u mensen – inclusief uw eigen werknemers – kan ondersteunen bij de zoektocht naar duurzaamheid.
Tenslotte heb ik nog twee opmerkingen ten aanzien van duurzaamheid. Ten eerste wil ik benadrukken dat er geen duurzame producten en diensten bestaan. Alleen meer duurzame. Voor alle producten en diensten zijn namelijk energie, ruimte en grondstoffen nodig. Ook voor biologische tomaten en vernieuwbare energie. Dit betekent dat ze allemaal een voetafdruk hebben. De optelsom van al deze voetafdrukken leidt tot overschrijding van de biocapaciteit van de aarde en dit is het grote probleem. Het simpele feit dat elke consumptie productie vereist, die schaarse middelen verbruikt, mag niet langer ontkend worden. Wij zullen dus de cyclus van voortdurende consumptie en economische groei om de economie draaiend te houden zelf ter discussie moeten stellen. Ten tweede wil ik opmerken dat het begrip duurzaamheid niet alleen met groen te maken heeft, maar evenzeer met solidariteit en rechtvaardigheid. U kunt bijdragen aan intergenerationele en intragenerationele duurzaamheid door zelf het voorbeeld te zijn. Tot op heden ben ik er niet van overtuigd dat de levensstijlen van de leden van de Dutch Sustainable Growth Coalition duurzaam zijn. Pas indien jullie zelf duurzaam leven, zijn jullie voor mij (en ik vrees velen met mij) geloofwaardig. Practice what you preach is een eeuwenoude wijsheid.
Concluderend, de Dutch Sustainable Growth Coalition promoot goede zaken, maar de kern van de boodschap is tegenstrijdig en de levensstijlen van de heren achter de boodschap zijn (nog) niet duurzaam. Dit moet anders en gelukkig kan het anders. Mensen zijn slim genoeg een steady state economie te realiseren die gebaseerd is op natuurlijke regeneratiesnelheden. Een comfortabel leven in niet-verspillende luxe is mogelijk. Wel is het zaak nu van richting te veranderen. Vanzelfsprekend ben ik graag bereid het bovenstaande nader aan u toe te lichten. Gezien het belang van het onderwerp heb ik de vrijheid genomen een afschrift van deze brief te sturen aan de formateurs, de onderhandelaars van de fracties van VVD en PvdA en de leden van de overige fracties in de Tweede Kamer.
Hoogachtend,
Martijn Jeroen van der Linden
http://www.mjvdl.com
Martijn Jeroen van der Linden 
“Duurzame economische groei”, je zou toch denken dat iemand als Balkenende snapt dat dit per definitie niet kan. Hoe kan het dat hij dit niet ziet? Het voelt een beetje als Galileo Galilei die inzag dat de aarde om de zon draait en niet andersom. Heeft harder roepen eigenlijk wel zin?
De logica is zo simpel, dat dit in een 1-op-1 gesprek toch uitgelegd moet kunnen worden? Het koste mij het lezen van 1 boek (“Mindful economics”) en wat verder googlen om erachter te komen. Dat is nog geen 3 maanden geleden, overigens.
Het beantwoordt simpele vragen die m’n hele leven af en toe bij me opkomen, zoals:
– waarom gaat het “slecht” met ons als we minder omzetten dan vorig jaar, maar nog steeds meer dan 10 jaar geleden (terwijl het toen “goed” ging)?
– waarom wordt arbeid steeds duurder terwijl er steeds meer mensen bijkomen (en er dus meer arbeidskrachten beschikbaar zouden moeten zijn)?
Ik weet niet of je hier wat mee kan, maar ik waardeer je inzet en je duidelijke verhalen in ieder geval enorm! Keep up the good work!
Martijn Jeroen v.d.Linden, Het kapitalisme volgens de neo-liberalen is al vier jaar failliet, de aanhangers ontkennen dit nog omdat zij bij die vijf procent gewetenloze profiteurs behoren. Er zijn zich een aantal onomkeerbare rampen aan het voltrekken die alle aardbewoners zullen treffen. Allereerst de chemische greep van bedrijven als Montsanto op de overheid en in de ministeries, de vervuiling van drinkwater (oppervlaktewater) met medicijnen en hormonen waardoor meisjes in Nederland gemiddeld al vier jaar eerder menstrueren. Dan de rampzalige plastic vervuiling over de hele wereld, dierlijk en menselijk leven worden aangetast in hun immuunsysteem, dus ziekmakend, het slepen met goederen over de hele wereld goed voor het smelten van de polen, de achtergrondstraling die door de nucleaire industrie verhoogd is met 700%, de genetische manipulatie waardoor de kleine boeren in arme landen worden uitgeroeid, het uitroeien van alle insekten in die gebieden waar genetisch gemanipuleerde zaden grootschalig worden geteeld.
Eigenlijk valt er een boek te vullen met de rampen veroorzaakt door grote multinationals.
Het valt niet meer te ontkennen dat een grote industrie per definitie gewetenloos is.
Een zakenman hoort niet thuis in een regering.
martha zondervan
Mijn complimenten voor je poging, Martijn! Heb je al reacties ontvangen? Ben benieuwd.
Ik heb recent Balkenende ook op zijn activiteiten voor DSGC aangesproken en hem ook gevraagd naar The Sustainability Consortium, http://www.sustainibilityconsortium.org. Hij was daar positief over. Wel, om het netjes te zeggen, …….we moeten veel sterker ‘connect, cooperate & cocreate’ en slimme strategieën ontwikkelen en ten uitvoer brengen. We weten al te lang en al te goed, wat er allemaal mis is.
Wist je trouwens dat Polman inmiddels in het High Level Panel van de VN zit, dat al in mei 2013 advies uitbrengt over de agenda na 2015? Tijd voor Dialoog :).
Nee dat wist ik niet. Ik ben gebeld door VNO-NCW. Zie: https://mjvdl.com/2012/10/26/de-menselijke-drang-naar-meer/
Verder reacties gehad van VVD, PvdA, SP en PvdD. Laat de debat maar beginnen. Groet, Martijn
Martijn, prima initiatief zou ik zeggen. Logica van de bovenste plank, ben ik volledig met Henri eens. Dom dat die slimme jongens dat niet beseffen. Ik heb echter een interessante quote van een zekere J.M.Keynes in dat kader : “The ideas that are here expressed so laboriously are extremely simple and should be obvious. The difficulty lies, not in the new ideas, but in escaping from the old ones, which ramify, for those brought up as most of us have been, into every corner of our minds” (J.M. Keynes from Preface of “The General Theory of employment interest and money.” December, 1935).
Het gaat nu, in dit tijdsgewricht m.i. om een Copernicaanse omwenteling in de organisatie van ons economisch systeem (dat “by the way” geen natuurverschijnsel is maar een maatschappelijke/menselijke organisatievorm). Kernpunt daarin is het analogiseren van economie en ecologie; beginpunt daarbij is het garanderen van een bestaansbasis aan al het leven op aarde (“het beschermen van de biotoop”) te beginnen bij de mens zelf, door de invoering van een wereldwijd onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen. De wereld-biotoop wint het meest met de invoering ervan in de rijke wereld.
Dank je wel voor deze bijdrage Leon. Bestaanszekerheid voor iedereen is mijn inziens een voorwaarde voor een rustige transitie. En een onvoorwaardelijk basisinkomen dus een terecht voorstel. Nodig mij aub een keer uit bij een bijeenkomst van jullie vereniging. Dan kom ik graag meedenken. Beste groet, Martijn
Martijn, graag zou ik een keer met jou indringend en uitvoerig van gedachten wisselen. innen de vereniging is er een proces van meningsvorming en standpuntbepaling bezig. In dat kader zal ik i.i.g. op onze ledenvergadering van 19 januari a.s een inleiding houden over mijn kern-verhaal nl. de geperverteerde wereld arbeidsmarkt het kernthema van mijn gedachtevorming (zie ook de stukken die ik je gestuurd heb). In datzelfde kader ben ik in discussie met Alexander de Roo (zat in Eu parlement voor de Groenen. Onlangs heb ik een korte gedachtewisseling met hem hierover gehad. Ik forward je dat bijgaand.
Overigens heb ik al jaren wekelijks een brainstormsessie met mijn vriend Wim de Heer ( ik heb met hem in 1982 een boekje over het Basisinkomen geschreven). Het lijkt me interessant en wellicht ook productief voor ons alle drie als jij daarbij een keer aanschuift. D eerst volgende afspraak hebben we op 27 november om 10.30 bij mij thuis (Wilhelminasingel 121 te Maastricht, tel 043-3216453 of 0622458700). Als je kunt ben je zeer welkom, ik kan ev. ook Bert de Vries van de UvanU vragen om mee te doen. Een van de volgende weken kan natuurlijk ook. Als je er voor voelt hoor ik dat graag van je dan kunnen we met de planning ev. ook rekening houden met jouw agenda. Laat svp snel iets van je horen, groetjes,
Leon