Martijn Jeroen van der Linden Kunst

Painting Has Changed My Life

These paintings continue to fascinate me, not because of their quality but because of their maker. First have a look.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Do you know who is the painter? It is the 43rd President of the United States. These paintings are made by the man who started wars in Iraq and Afghanistan, and after 9/11 spoke  the famous words: ‘go out and shop’. I find it quite remarkable that George W. Bush makes such innocent paintings after his heavy life. All the time I ask myself questions like ‘why dogs? Why not war victims? Or world problems?’

In an interview he tells: ‘Painting has changed my life’. Could I believe him? Did he really change? I don’t know. I hope George will make some paintings that show us the dark side of men in the near future. Painting is an excellent way to do self research. Go for it George! I’m looking forward for paintings that investigate power and destruction. Yes, you can!

Martijn Jeroen van der Linden Filosofie

Leiderschap en leermeesters

De afgelopen maanden kom ik weer van allerlei leadership courses tegen. Dit keer op het gebied van duurzaamheid en nieuwe economie. Ik ga nooit, want ik geloof niet meer in leiderschap. Bij ING ben ik als management trainee jarenlang doodgesmeten met  cursussen om mijn leiderschapskwaliteiten te verbeteren. Of het geholpen heeft betwijfel ik. Ik betwijfel zelfs of leiderschap echt bestaat. Het is in ieder geval een totaal overschat idee.

Waarom? Leiderschap impliceert dat slechts een beperkt aantal mensen voldoende ideeën en moed heeft om richting te geven aan de maatschappij. Dit is een dubieuze gedachte. Een democratische maatschappij kan namelijk alleen goed functioneren indien voldoende mensen zelf kritisch nadenken. De crisis die wij nu meemaken is volgens mij vooral veroorzaakt door een gebrek aan kritisch bewustzijn. De kudde heeft decennialang achter een kleine groep topbestuurders aangewaggeld. Deze leiders riepen dat de markt alles zou oplossen en hun hoge marktconforme beloning gerechtvaardigd was. Nu blijkt dit alles niet waar te zijn. Deze crisis is dus in eerste instantie een crisis van volgzaamheid, een crisis van niet denken, een crisis van een gebrek aan wijsheid, een crisis van leermeesters.

Leadership-Strategies

Het belang van zelfstandig kritisch denken wordt vaak benadrukt in de filosofie en de literatuur. De Braziliaanse onderwijshervormer Paulo Freire (1921 – 1997) zei:

“Kritisch bewustzijn is anarchistisch.”

Ook deze quote van de Dalai Lama is sterk:

” The ultimate authority must always rest with the individual’s own reason and critical analysis.” 

In plaats van mensen op te leiden tot leider zodat zij anderen kunnen leiden, dienen we volgens mij in de eerste plaats zelf kritisch bewustzijn te ontwikkelen. Dit kan op veel manieren. Daarnaast dienen wij de hiërarchische structuren af te breken die zelf nadenken in de weg staan. Ricardo Semler, CEO van het succesvolle Braziliaanse bedrijf Semco dat een radicale vorm van industriële democratie hanteert, stelt:

“Ik ben meer geïnteresseerd in structuren en de architectuur van organisaties die het bedrijf in staat stellen te overleven in de toekomst, onafhankelijk van enkele leiders.”

Kortom, wij dienen dus enerzijds nieuwe structuren te ontwerpen en anderzijds kritisch bewustzijn te ontwikkelen. Hier hebben we geen leadership courses voor nodig. Wij kunnen veel meer leren van mensen als Nietzsche, Krishnamurti, Tolstoj, Goethe, Freire, Boeddha, Camus, Jung en Sloterdijk. Wij hebben leermeesters nodig in plaats van leadership courses…

Martijn Jeroen van der Linden Filosofie, Kunst

De Nederlandse televisie

The Chomsky-Foucault debate vond in 1971 plaats. Waar? In Nederland. Op de Nederlandse televisie werd het uitgezonden. Het is een debat waarin de kunst van het spreken wordt beoefend. Beide heren betogen vanuit een verschillende gezichtspunt over de menselijke natuur. Ik raad het iedereen aan om te kijken. Deze blog wil ik echter niet aan de inhoud van dit debat wijden, maar aan het verschil tussen televisie nu en in 1971. Naar mijn mening komt de hedendaagse televisie niet in de buurt van dit niveau; het lijkt erop dat ons intellectuele vermogen de afgelopen 41 jaar is gedaald. Het is alsof wij minder slim, minder wijs, minder intelligent zijn geworden. Met pijn en moeite kan ik Chomsky en Foucault volgen… En dit is niet vreemd als ik er even over nadenk. Anno 2012 worden ons non-stop programma’s als de DWDD, Pauw&Witteman, Shownieuws en RTL Boulevard voorgeschoteld. Allemaal vluchtige programma’s waar moeilijke en complexe vraagstukken worden ontweken en korte antwoorden met eenvoudige woorden verplicht zijn. En omdat wij steeds meer uren naar dit soort televisieprogramma’s kijken, dreigt ons intellectueel vermogen nog verder te dalen. Het is een vicieuze cirkel. Het is zaak deze cirkel om te draaien, maar daarvoor moeten we de oorzaak begrijpen. Is de oorzaak vercommercialisering? Geld? Nihilisme? Of de wil van de massa? Het zou goed zijn hierover met elkaar van gedachten te wisselen. Wat denkt u?

Martijn Jeroen van der Linden Economie, Filosofie

Geld misleidt

Vanmorgen kwam ik deze prachtige quote van de Dalai Lama tegen:

Geld misleidt mensen. Geld maakt het lastig in het heden te leven. Wij denken door geld een soort van zekerheid in de toekomst te hebben, maar in de realiteit levert geld met name heel veel stress en onzekerheid op. We zijn bang voor onze financiële toekomst, voor ons pensioengat, het dalen van de huizenprijzen en het instorten van de euro. Het is dan ook niet overdreven te stellen dat geld ons angstig maakt. Er zijn zelfs vele mensen die slapeloze nachten hebben, omdat zij onbetaalde rekeningen en torenhoge schulden hebben.

Ik vraag mij af hoeveel mensen er op dit moment zitten te zwoegen achter een computer. Hoeveel miljoenen aardbewoners maken nu berekeningen in Excel, presentaties in Powerpoint en offertes in Word? Zij doen dit allemaal om geld te verdienen. Velen hebben deadlines en vrezen het oordeel van hun baas. Miljoenen werknemers produceren tegenwoordig niets anders dan papier en emails. Is dit de bedoeling van het leven? Zouden onze levens niet veel rustiger zijn indien wij ons niet langer focussen op geld, maar op een gelukkig leven? Ik denk dat wij heel veel kunnen leren van eeuwenoude wijsheden en dat wij door andere waarden voorop te stellen de diverse crises kunnen overwinnen. Laat je dus niet ringeloren door het kapitaal. Laat zien dat mens- en natuurwaarden belangrijker zijn. Het kan anders.

Martijn Jeroen van der Linden Filosofie

Philosophy Works

A few years ago I attended a course in practical philosophy in London. Each student of the School of Economic Science received the booklet Philosophy Works. A couple of times a year I still read the booklet. The ambitious purpose of Philosophy Works is to provide the reader with tools to allow him/ her to begin the process of self-discovery. It is a guide for a day-by-day process of transformation.  The main statement:

“Wisdom arises from experience rather than information.” 

I liked the course because all students were encouraged to experiment, to apply wisdom in daily life, to share experiences  and to discuss the results with others. Socrates already said an unexamined life is not worth living. For the most of us it was the first time to live philosophy. We were all normal human being, we came from at least 15 different countries, we were all different, nobody had a philosophical background, we were just interested in wisdom, we wanted to consider the direction and meaning of our lives. The course and the booklet gave us some direction.

There are a lot of great quotes and lessons in Philosophy Works, I will mention three that have touched me most:

“What does it mean to remain true to yourself? Take a note on one particular day of the mental and emotional changes that take place. Constantly return to that which remains constant, and from a state of stillness observe all the changes in the heart and mind.” 

“Work on self-knowledge is work on being. Give yourself time to simply be rather than desperately trying to become something else.”

“There is a difference between reason and justification. Don’t try to use reason to justify the unreasonable.” 

I do think practical philosophy can guide change in the world. Gandhi, Socrates and Martin L. King are great examples of practical philosophers. In fact we should all become practical philosophers….  How do you become a philosopher? Just start, just experiment, just bring wisdom into practice.

Martijn Jeroen van der Linden Economie, Filosofie

Einstein over rijkdom

Onlangs bladerde ik weer eens door het boek The World As I See It van Albert Einstein (1879 – 1955). Dit doe ik zo nu en dan, omdat vele ideeën van dit genie mij aanspreken. In dit boek schrijft Einstein over veel meer dan enkel wetenschap. Er staan prachtige teksten in over onderwerpen als vrede, politiek, de betekenis van het leven en religie. Ook over rijkdom zegt Einstein iets boeiends:

“I am absolutely convinced that no wealth in the world can help humanity forward, even in the hands of the most devoted workers in this cause. The example of great and pure characters is the only thing that can produce fine ideas and noble deeds. Money only appeals selfishness and always tempts its owners irresistibly to abuse it. Can anyone imagine Moses, Jesus, or Gandhi armed with the money-bags of Carnegie?”

In 1934 begreep Einstein al dat geld  doorgaans een hindernis is en geld verdienen absoluut geen doel op zich kan zijn. Dit geldt zowel voor individuen als voor de gehele mensheid. Winstmaximalisatie en economische groei zijn dwaalsporen.

Vreemd genoeg zijn er nog steeds veel mensen die stellen dat geld een incentive is om te werken. Dit is een van de grootse mythen van onze tijd; indien ik zelf observeer, zie ik dat geld geen incentive maar een vereiste is om te kunnen participeren in de samenleving. Mensen die het geld-is-een-incentive-argument gebruiken verdraaien de wereld. Voor saaie herhalende werkzaamheden is geld mogelijk een incentive, voor creatieve scheppende activiteiten echter niet.

 Tevens heerst vandaag de dag de gedachte dat meer en betere wetten, meer en betere regels, meer en betere incentives de maatschappij zullen verbeteren. Ook dit is een onjuist. Ook dit is een mythe. Het is mogelijk dat op korte termijn een licht positief effect te zien is, maar op de lange termijn is dit logischerwijs niet het geval. Een te veel aan regels maakt zelf denken overbodig en doet praktische wijsheid binnen de mensheid afnemen. Wij hebben individuen nodig die zichzelf kunnen beheersen. Twee prachtige quotes om dit te verhelderen:

“Zichzelf te beheersen is de grootste heerschappij!”

Seneca (ca 4 v Chr – 65 n. Chr.)

“De mens is dan pas mens al hij tot zelfbeheersing in staat is en eigenlijk pas dan wanneer hij haar in de praktijk brengt.”

Gandhi (1869 – 1948)

Kortom, het gaat in het leven niet om geld, maar om zelfbeheersing, om praktische wijsheid. Einstein stelt terecht dat  the example of great and pure characters veel belangrijker is dan geld. Mijn voorstel is om de verkiezingsdebatten eens niet over het begrotingstekort, bezuinigingen en de euro te laten gaan, maar over zelfbeheersing en praktische wijsheid. Pas dan zal er werkelijk iets veranderen.

Martijn Jeroen van der Linden Filosofie

Wanneer ben je een boeddhist?

Dzongsar Jamyang Khyentse (rechtsvoor op foto) is een lama uit Bhutan, filmmaker en schrijver van opmerkelijke teksten. Hij stelt dat de grootste ontdekking in de geschiedenis van de mensheid waarschijnlijk Siddharta’s (Boeddha’s) inzicht is dat het zelf niet onafhankelijk bestaat, dat het louter een etiket is. Volgens hem is iemand een boeddhist als hij of zij de volgende vier waarheden aanvaardt:

1. Alle samengestelde dingen zijn vergankelijk.

2. Alle emoties betekenen pijn.

3. Alle dingen hebben geen inherent bestaan.

4. Nirvana gaat boven concepten.

Wat ik sterk vind aan het boeddhisme is dat het zich baseert op wijsheid; wijsheid om het lijden te verminderen. Nietzsche zag dit in 1888 al:

‘Het boeddhisme is honderd keer realistischer dan het christendom. Het heeft de erfenis in het bloed van het zakelijk en koel problemen aan de orde stellen, het volgt op een eeuwenlange filosofische beweging; het begrip god heeft al lang afgedaan. Het boeddhisme is de enige werkelijk positivistische religie die wij uit de geschiedenis kennen, zelfs in zijn kerntheorie; het zegt niet langer strijd tegen de zonde maar laat de werkelijkheid geheel en al in haar recht door te zeggen strijd tegen het lijden.”

Boeddhisten stellen dat er voortdurend een knagend gevoel in ons zit dat er in het leven meer te halen valt, en deze ontevredenheid leidt tot lijden. Volgens hen bestaat geen enkel component in de hele schepping in een autonome, blijvende, zuivere toestand. En indien wij weten dat alles vergankelijk is, dan klampen wij ons nergens meer aan vast, en als wij nergens aan vastklampen, dan hoeven wij niet langer te denken in termen van hebben of missen. Wat we dus nodig hebben, is dat we ontwaken uit onze gewoontepatronen, verbeelding en hebzucht.

Volgens Dzongsar is het enige doel van Siddhartha’s leer om lafaards zoals wij te helpen begrijpen dat ons lijden en onze paranoia volledig op illusies gebaseerd zijn. Het was niet Siddhartha’s doel om gelukkig te zijn. Zijn pad leidt uiteindelijk niet naar geluk. In plaats daarvan is het een directe weg naar vrijheid van lijden, vrijheid van misvatting en verwarring. Nirvana gaat dus niet om geluk of ellende; het overstijgt al zulke dualistische concepten. De grote vraag is of wij dit kunnen. Voorlopig niet….

Literatuur 

Dzongsar Jamyang Khyentse, Wanneer ben je een boeddhist?, 2008

Friedrich Nietzsche, de Antichrist, 1989 (oorspronkelijk 1888)

Martijn Jeroen van der Linden Filosofie

Een paar lessen van Gandhi

Een paar jaar geleden volgde ik een cursus praktische filosofie in Londen. Op ’n avond vroeg de leraar ons: ‘Kennen jullie een wijze politicus?’ Dertig mensen uit zestien verschillende landen keken elkaar aan, dachten diep en kwamen niet verder dan Mandela, Martin Luther King en Gandhi. Wijsheid is schaars in de politiek. Sindsdien heb ik zo nu en dan iets van Gandhi gelezen. Een paar lessen.

Gandhi geloofde in de eenheid van God; de beelden zijn verschillend, de namen zijn verschillend, maar God is één. Hij stelt:

“God is zeker één. Hij heeft geen tweede. Hij is overal. Hij is vormloos en ondeelbaar…. God heeft duizenden namen, of liever gezegd, hij is naamloos.”

Opvallend is dat zijn godsopvatting sterk lijkt op die van Spinoza. Volgens Spinoza is God causa sui, oorzaak van zichzelf en van ons; God heeft geen begin in de tijd en werkt in alles even hard.

Wat ik bijzonder vind van Gandhi is dat hij het beeld van de economische mens ruim honderd jaar geleden al ter discussie stelde. Hij weigerde de scheiding tussen economie en ethiek te erkennen. Gedurende zijn leven ontwikkelde Gandhi zijn eigen economische wetenschap: the last person first economics. Dit betekent dat een samenleving moet proberen de levensomstandigheden van het zwakste lid te verbeteren, en zich dus niet dient te focussen op economische groei. Nog een paar wijze lessen van Gandhi:

“We moeten in het leven de keuze maken of we anderen dienen of alleen onszelf dienen.”

“Zelfopgelegde beperking is geen dwang….. Het zijn experimenten die door het zelf aan het zelf worden opgelegd. Ze worden in vrijheid ondernomen en ze leiden tot vrijheid.”

“Goed en kwaad is onze eigen onvolmaakte taal. God staat boven goed en kwaad.”

“Discipline en beperking onderscheiden ons van het beest.”

Doorgaan met het lezen van “Een paar lessen van Gandhi”